Leiding-geven en leiding-nemen

Ik luister wel eens een podcast - zelfs af en toe een die niet om te lachen is ;-). Een aanrader is de Nederlandse podcast over "Leren Verbeteren" waarin telkens een ander aspect van kwaliteitszorg benaderd wordt (je vindt de podcast o.a. op spotify). Enkele vooraanstaande en minder vooraanstaande onderwijsprofessionals komen hun kijk geven op het thema.

Een uitspraak die me na het luisteren van een van de afleveringen bijbleef was de volgende:

"Je kan wel altijd kijken naar de leidinggevende, maar vaak zijn het de 'leidingnemenden' die de gegeven leiding onvoldoende accepteren."

Dat beeld bleef me bij. Als leidinggevende geef je leiding: je zet mee de lijnen uit en bewaakt die. Maar in het woord leiding - geven zit nog een andere dimensie: je geeft de leiding aan degene die er de verantwoordelijkheid over heeft. Het is als het ware naast een verwachting ook een geschenk. Je zegt: "ik geef jou het geschenk van de leiding over jouw groep van lerenden, over jouw doelstellingen. Jij bent ervoor verantwoordelijk dat jouw groep zo ver mogelijk geraakt."

Leiding nemen - aan de andere kant - heeft ook een dubbel perspectief.

Enerzijds: je neemt de leiding van je leidinggevende aan. Je mag meedenken, mee de visie vormgeven, maar je schaart je mee achter het gemeenschappelijke doel.

Anderzijds: je neemt de leiding die je als geschenk gekregen hebt ter harte en je neemt je verantwoordelijkheid binnen jouw domein. Als leerkracht in onderwijs is dat jouw lesgroep, jouw leerlingen. Buiten onderwijs is dat jouw team, jouw opdracht. Die wil je met alles wat je hebt goed voor elkaar krijgen.

Het beeld van een herder en een border collie hond kwam in me op. De herder houdt het overzicht en heeft de verantwoordelijkheid om tijdig voor het slechte weer of voor de avond valt de kudde binnen te krijgen. De hond is zijn verlengstuk en weet als de beste hoe hij de groep schapen moet begeleiden. Ze zijn een team - de herder, zijn hond en zelfs de schapen; anders werkt dat niet. De herder geeft leiding, de hond neemt zijn leiding om mee het doel te verwezenlijken, de schapen vertrouwen op de keuzes om hen te begeleiden.

Tijdens de laatste begeleidingen die ik deed, hoorde ik regelmatig leidinggevenden zuchtten over hoe moeizaam veranderingsprocessen lopen. Dit perspectief bracht telkens licht in hun ogen: je hebt een gedeelde verantwoordelijkheid - als leidinggevende moet je geven en dus vaak iets meer durven loslaten en vertrouwen geven; als 'leidingnemende' moet je jouw verantwoordelijkheid durven opnemen en vastpakken.

Als je zo kijkt naar leidinggeven, voelt het ineens een heel stuk minder eenzaam. Iedereen neemt zijn of haar deel van de puzzel op zodat je er samen een sterk geheel van kan maken.

Hier verder op gecoacht worden? Catalista begeleidt scholen bij schoolontwikkeling. Hier als schoolleider bij begeleid worden is deel van de opdracht - vraag gerust meer info.